مقدمه:
اگر بخواهيم گذشته‌ي عشاير ايران را مورد مطالعه قرار دهيم
بدون شك بايد مطالعه را از منطقه‌ي فارس آغاز كنيم. زيرا اين منطقه از آغاز
دوران اسلامي و حتي قبل از آن عشاير نشين بوده است و ايلات و عشاير در آن
زندگي مي كردند. ما اين نوشته ها را از كلمه هايي شروع مي كنيم كه ممكن است
براي شما ناآشنا باشد.
زموم كردان
منشأ اين كلمه از اينجا گرفته شده
است كه در گذشته عشاير ايران براي بهره‌وري بهتر از مراتع سردسير و گرمسير
دو تا ده سياه چادر را در جايگاه مشخصي كنار هم بر پا مي‌داشتند كه در
مناطق كردنشين به جمع اين سياه چادرها كه واحد مستقلي را تشكيل مي دهند
زومه گفته مي شود و عشاير كرد هنوز اين واژه را به كار مي برند.
در
سالهاي كم باران و خشك تعداد خانوارهاي هر زومه به حداقل و در سالهاي
پرباران به حداكثر مي رسد ولي معمولا تعداد سياه چادرهاي در هر زومه از ده
تجاوز نمي كند. معمولاً خانوارهاي هر زومه با هم خويشاوند هستند و سرپرستي
هر زمه به دست يك نفر به نام سرزومه است كه زير نظر سرپرستان رده بالاتر
خود انجام وظيفه مي كند.
زومه آخرين تقسيمات در رده بندي كردهاي جلالي
است كه به طور متوسط درهرزومه 9 خانوار زندگي مي‌كنند وهرخانوار داراي حدود
135 رأس‌دام است.
كردان فارس
كردان فارس نامي است كه جغرافيدانان
قديم (سده‌هاي پيشين) به عشاير فارس داده اند ومنشأ اين نام اين است كه در
سال شانزدهم هجري قمري وقتي عربها جلگه هاي جنوبي عراق كنوني را تخسير
كردند و باز هم پيشروي كردند، هنگام عبور به سمت شرق ايران كردهاي كوچنده
را در سياه چادرهايي مي ديدند و وقتي به فارس رسيدند ديدند عشاير اين منطقه
نيز در سياه چادرهايي اين چنين زندگي مي كنند. به همين علت آنان را كردان
فارس ناميدند و هر كه در اين سياه چادرها زندگي مي كرد كرد خواندند.
ايلات فارس
مساحت
منطقه‌ي فارس (استان فارس به علاوه قسمت هايي از استان هاي اطراف كه در
قديم كلا منطقه فارس ناميده مي شد) حدود صد هزار مايل مربع (حدود 256 هزار
كيلومتر مربع) تعيين شده است كه در دو سوم اين منطقه بيش از چهل طايفه
زندگي مي كنند و اين طوايف در تابستان به سمت شمال و در زمستان به سوي جنوب
حركت مي كند و اين عبورها براي روستائيان منطقه مناطق تجاري زيادي دارد
ولي باعث خسارات نيز مي شود و هر دفعه عبور كوچ نشينان باعث ويراني
كشتزارهاي كنار جاده مي شود و از اين جهت معمولاً در كنار جاده ها زمين‌هاي
باير و مزارع متروك ديده مي‌شود.
ايلات فارس به دو گروه آبادي نشين و
كوچنده تقسيم مي شوند كه البته گروه اول يعني آبادي نشين ها در ابتدا
كوچنده بوده اند و چون سود و نفع آبادي نشيني و يكجانشيني را بيشتر از كوچ
مي ديدند روستا نشين شدند كه اكثر آنها يا دهقان و يا كاسبند.
عشاير
استان فارس داراي گروه هايي هستند كه دو گروه آنها قشقايي ها و ايلات خمسه
هستند. قبايل ديگر اهميت كمتري دارند كه از بين آنها مي توان لرهاي كهگلويه
و ممسني ها را نام برد.
توجه: نامهايي كه براي منطقه‌ي ناحيه‌‌ي زندگي
طوايف و عشاير به كار برده مي‌شود نامهاي قديمي هستند و ممكن است اكنون به
كار برده نشوند.
