پاورپوینت اقتصاد مقاومتي،مفاهيم، قلمرو و راهكارها

اسلاید ۱ :

مفهوم مقاومت (Resilience):

مقاومت: اشاره به استعداد بازیابی و برگشت به وضعیت اولیه پس از مواجهه با تکان (شوک) دارد.

مقاومت دارای معنای متفاوتی است، بطور مثال در:

روانشناسی: مقاومت به معنای مقاومت روانی فرد پس از مواجهه با افسردگی و یا بیماری را می‌گویند.

مواد: مقاومت مواد یعنی خاصیت فیزیکی مصالح در حفظ شکل ظاهری خود بعد از اینکه آن شی‌ء تحت فشار و یا کشش قرار می‌گیرد (خاصیت کشش‌پذیری)

سیستم: مقاومت سیستم یعنی میزان توانایی سیستم در مقابله با تخریب ناگهانی.

اسلاید ۲ :

در ادبیات اقتصاد مقاومتی، عوامل فراوانی که در چگونگی مقاومت نقش دارند را چنین می‌شمارند:

ساختار اقتصاد: بویژه سطح سرمایه انسانی، سرمایه سازمانی و وجود صنایع پیشرو در اقتصاد.

میزان انعطاف‌پذیری و پیش‌بینی تدابیر اولیه برای مواجهه با شوک‌های ناگهانی، بطور مثال انعطاف‌پذیری در قراردادها و امکان تغییر در تحول مقادیر و برنامه زمانی، انعطاف‌پذیری در تولید که امکان تولید محصولات مختلف را ایجاد کند و یا وجود کارگران چند پیشه که با مواجهه در بیکاری در یک حوزه به راحتی قابل انتقال به سایر حوزه‌ها باشد و همچنین روابط مناسب با مشتریان در صورت وقوع مشکلات.

اسلاید ۳ :

مقاومت روان:

از این اصطلاح در روانشناسی برای سنجش میزان مقاومت روان در برابر تنش و یا فشار ناگهانی روحی استفاده می‌شود.

برداشت دیگر در همین راستا، تاکید بر میزان مقاومت در مقابله با اتفاقات ناگوار ناگهانی در آینده دارد.

اسلاید ۴ :

مقاومت مصالح:

در فیزیک و مهندسی، مفهوم مقاومت به میزان توانایی مصالح در جذب انرژی اشاره دارد. بطور مثال وقتی که مصالح پس از فشار وارده، تغییر شکل داده و پس از برداشتن فشار، مجدداً به حالت اولیه برمی‌گردند، در این حالت انرژی جذب شده مجدداً بازیابی می‌شود.

بنابراین میزان مقاومت مصالح به حداکثر جذب انرژی در یک واحد حجم از مصالح اشاره دارد که بصورت قابل بازگشت (Elastic) در شی‌ء جذب شده باشد.

اسلاید ۵ :

مقاومت اقتصادی یا اقتصاد مقاومتی (Economic Resilience) میزان توانایی اقتصاد برای بازگشت به کارکرد عادی خود پس از مواجهه با تکان وارده را مورد بحث قرار می‌دهد. تکان وارده به اقتصاد می‌تواند ناشی از عوامل بیرونی و یا ضعف‌های درونی اقتصاد باشد.

برای تحلیل مقاومت اقتصادی دو رویکرد کلی وجود دارد:

۱- رویکرد مدیریت ریسک: در این روش میزان احتمال شکست سیستم مورد محاسبه قرار می‌گیرد. (Risk Management)

۲- رویکرد مهندسی مقاومت: در این رویکرد روش‌های تقویت مقاومت سیستم و همچنین ایجاد انعطاف‌پذیری بیشتر در برابر فشارهای وارده مورد مطالعه قرار می‌گیرد. (Resilience Engineering)

اسلاید ۶ :

عوامل موثر در اقتصاد مقاومتی

برای اینکه یک اقتصاد مقاوم باشد باید قادر باشد تا تهدیدهای مختلفی را که با آن روبرو می‌شود، دفع کند.

Sammie & Martin (2010): در صفحه ۲۷ مقاله خود در مورد تهدیدهای مختلفی که یک اقتصاد با آن روبرو می‌شود را به این صورت ذکر می‌کند:

– چرخه‌های رکودی، به میدان آمدن رقیب جدید، تغییر فناوری

به این لیست می‌توان موارد دیگری مثل شوک‌های وارده به اقتصاد در ارتباط با تحریم‌های خارجی، زلزله و دیگر بلایای طبیعی و حتی جنگ را اضافه کرد

اقتصاد مقاوم بایستی  توانایی دفع تهدیدهای داخلی و خارجی را داشته باشد.

اسلاید ۷ :

اقتصاد مقاومتی، می‌تواند در سطوح بین‌المللی، ملی، منطقه‌ای، محلی و حتی بنگاه و خانوار نیز مطرح باشد.

برای تشریح اقتصاد مقاوتی در سطح بین‌المللی می‌توان به بحران مالی جهانی را نام برد. در این بحران ما شاهد شوک وارده به اقتصاد جهانی بودیم که بسیاری از کشورها را در بر گرفت و تاکنون این کشورها به دلیل ضعف مقاومت اقتصادی نتوانسته‌اند به وضعیت قبلی خود بازگردند.

– همچنین خرابی‌های جنگ تحمیلی یک شوک به اقتصاد ایران در سطح ملی وارد نمود. بازسازی این خرابی‌ها در مجموع با موفقیت انجام شد و لذا اقتصاد ایران توانست این شوک را به خوبی دفع کند.

– البته کارکرد اقتصادی بعضی از مناطق مثل بندر خرمشهر  تاکنون نتوانسته به وضعیت اولیه خود برگردد و لذا اقتصاد مقاوتی در سطح منطقه نتوانسته بخوبی ایفای نقش نماید.

اسلاید ۸ :

در ادبیات اقتصاد مقاومتی، عوامل متعددی را که در شکل‌گیری مقاومت نقش دارند را چنین می‌شمارند:

۱- ساختار اقتصاد، بویژه سطح سرمایه انسانی، سرمایه سازمانی و وجود صنایع پیشرو در اقتصاد.

۲- میزان انعطاف‌پذیری و پیش‌بینی تدابیر لازم برای مواجهه با شوک‌های ناگهانی؛ بطور مثال: انعطاف‌پذیری در قراردادها و امکان تغییر در تحول مقادیر و برنامه زمانی تحویل، انعطاف‌پذیری در تولید محصولات مختلف، تربیت کارگران چند پیشه که در مواجهه با بیکاری در یک حوزه به راحتی به سایر  حوزه‌ها قابل انتقال باشند همچنین روابط مناسب با مشتریان در صورت وقوع مشکلات.

اسلاید ۹ :

ادامه:

۳- تنوع در صادرات کشورها و عدم وابستگی به یک کالای خاص

۴- درس گرفتن از تجارب گذشته

۵- حکمروایی مؤثر (Effective Governance) و اجرای سیاست‌های مناسب اقتصادی

۶- افزایش مشارکت در مواقع بحران

۷- ایجاد ذخایر استراتژیک برای آمادگی مواجهه با شوک ناگهانی

۸- داشتن زیربناهای مناسب

۹- آموزش مقاومت فردی در سطح جامعه

۱۰- طراحی شبکه‌ای سیستم برای جلوگیری از کار افتادن یک جزء از سیستم

اسلاید ۱۰ :

مفهوم اجرایی اقتصاد مقاومتی

ایجاد نهاد مناسب (مجموعه‌ای از سیاست‌ها، قوانین و تدابیر اجرایی) که خطرپذیری (ریسک) اقتصاد ایران را در برابر تکانه‌ها و اختلال‌های آسیب زننده داخلی و خارجی، بویژه تحریم‌های بین‌المللی، به حداقل رسانیده و زمینه را برای دستیابی ایران به پیشرفت‌های پایدار اقتصادی فراهم نماید.

مفهوم ریسک: ریسک به وضعیتی گفته می‌شود که پیامدهای یک اقدام دقیقاٌ مشخص نیست و یا دستیابی به نتیجه مورد انتظار توأم با نااطمینانی است.